Creatief met leeswerk

Een tijdje geleden maakte ik reclame voor Readability, dat het lezen van teksten op het scherm een stuk plezieriger maakt. Sinds het schrijven van dat bericht is Readability wat commerciëler geworden. De gratis bookmarklet bestaat nog steeds en werkt nog naar behoren, hoewel wat trager dan voorheen. Maar Readability bevat nu ook een 'read later' optie en die kost $ 5,- per maand (ik vraag me altijd af hoeveel mensen dat ervoor over hebben).
 

Nergens voor nodig, meld je gewoon aan voor Instapaper. Ook Instapaper werkt met een bookmarklet, oftewel een knop in je favorietenbalk. Instapaper bewaart de artikelen die je graag wilt lezen, maar waar je op dit moment even geen tijd voor hebt - bijvoorbeeld omdat je geacht wordt te werken. Er zijn meer van dit soort diensten, maar wat opviel bij Instapaper was de mogelijkheid om van de opgeslagen artikelen een e-book te maken, dat naar iPad, e-reader of ander apparaat over te hevelen is. Alleen de nieuwste 20 artikelen worden gebruikt, dus het is zaak geregeld een boekje te maken.

Dit gaf aanleiding tot een knutselactie, met de korte verhalen van blog Het Pennetje - die ik graag wil lezen, maar niet allemaal van het computerscherm  - als proefkonijnen. Elk verhaal heb ik met Readability netjes op het scherm gezet en daarna met een druk op de Instapaperknop in de leeslijst gezet. Na 20 verhalen heb ik de leeslijst geopend, de titels gefatsoeneerd en bij Download gekozen voor ePub.  Aangezien er tot nu toe 50 verhalen zijn verschenen leverde dat  drie e-boekjes op.

Hier kun je het prima bij laten; de e-books zijn nu in alle rust te bekijken op iPad of e-reader. Maar ondanks Readabililty bevatte de tekst nog storende elementen en overbodige stukjes tekst en links. Een googlespeurtochtje naar een (eenvoudig en gratis) programma om ePubs te bewerken bracht me bij Sigil. Dat is een heerlijk simpel programma dat geen kennis van html vereist, en het verwijderen van stukken tekst is hiermee zo gepiept.

Ondertussen verscheen op de site van ComputerTotaal een uitgebreide handleiding voor het maken van ePubs met behulp van datzelfde Sigil. Handig! Wie een lang artikel, een verhaal of een (zelfgeschreven) boek als e-book wil bewaren of uitgeven kan hier zijn voordeel mee doen.

Voor de liefhebber zijn hier de drie verhalenbundels van Het Pennetje te downloaden in ePub-formaat: deel 1, deel 2, deel 3 (geen bezwaar, @hetpennetje?) Ze staan inmiddels op de e-reader en gaan in het Pinksterweekend fijn mee naar een plekje zonder internet.

ABC van Aaf

Krantenlezen is voor mij grotendeels een noodzakelijk kwaad. Je wilt een beetje op de hoogte blijven, maar vrolijk word je er niet van. Columnschrijvers maken het nog enigszins goed, doordat ze vaak de spijker op de kop slaan als ze de eigenaardigheden van onze hedendaagse samenleving met humor en zelfspot aan de orde stellen.

Iedereen die graag columns leest kent Aaf Brandt Corstius. Aaf is erfelijk belast wat schrijven betreft: haar vader is Hugo Brandt Corstius en broer Jelle schrijft reisverhalen. Aaf schreef eerst voor nrc.next, maar toen ze eenmaal een gezinnetje gesticht had vond ze zichzelf te volwassen worden voor de jonge doelgroep van die krant. Ik zou (theoretisch dan) al oma kunnen zijn en ik lees nog steeds met plezier de next, maar dat zegt misschien meer over mij dan over Aaf. Nu staan haar columns in de Volkskrant, en omdat ik er niet over peins om dagelijks drie kranten te lezen kan ik Aaf alleen nog maar online lezen, 1x per week in plaats van elke dag. Haar plekje in de nrc.next is ingenomen door Renske de Greef en die schrijft ook heel plezierig.

Het lezen van stukken tekst op het beeldscherm is geen pretje en ik loop hopeloos achter met columnlezen. Vandaar dat ik een keer een poging heb gedaan een aantal online beschikbare columns van Aaf om te zetten in een e-book. Dat was een heel gedoe. Een lap tekst in bijvoorbeeld pdf-formaat is heel gemakkelijk in een e-book te veranderen met behulp van het handige (maar niet altijd simpel te doorgronden) programma Calibre, maar iedereen weet hoe ingewikkeld het kan zijn om van een rommelige internetpagina een opgeruimd stuk tekst te maken, met alleen datgene erop wat je echt wilt lezen. Na opschonen met Readability en afdrukken als pdf'je moesten al die losse hoofdstukjes één epub bestand worden. De tijd die dit alles kostte had ik ook kunnen besteden aan het lezen van de columns, maar het was eigenlijk vooral bedoeld als een oefening 'Hoe maak ik mijn eigen e-book'.

Goed, het is uiteindelijk gelukt, maar alle aanhalingstekens veranderden in gekke symbooltjes, dus het zag er niet uit. Ik ga het eindproduct dus niet als download aanbieden. Bovendien overtreed je voor je het weet allerlei auteursrechtregels. Het e-book heeft toch nog dienst gedaan: als afleiding op de achterbank van de auto in een lange file tussen Hamburg en Bremen.

Gelukkig worden columns soms uitgegeven als papieren boek.

De nieuwste bundel van Aaf heet ABC van het moderne leven. Die titel moest er natuurlijk een keer van komen met zo'n naam. Uiteraard staan de columns alfabetisch in dit boek, van Aandacht voor respect tot Zelfgoogelen. Tussenin staan stukjes met titels als Damschreeuwer, Facebookouders, Hema-hormoon, Opruimgoeroe, Sportschoolblik en Taalklikkers. Het is een keuze uit de columns die verschenen in de NRC Handelsblad, nrc.next, de Volkskrant en VT Wonen, tussen maart 2006 en december 2010.

Het lijkt zo eenvoudig, zo'n stukje schrijven. Maar je hoeft zelf geen columnschrijver te zijn om te weten dat schijn bedriegt. Elke dag een onderwerp vinden, erop kauwen, een bondig stukje van vastomlijnde omvang produceren met liefst een paar leuke vondsten, wat zelfspot en een clou - ik geef het je te doen.

Nu eens zien of Aaf dit blogberichtje tegenkomt bij het zelfgoogelen....

[in gewijzigde vorm is dit bericht ook verschenen op Suderblog]

E-reader: een tweede kans voor klassiekers

Wie in een bibliotheek werkt hoeft geen moeite te doen om aan leesvoer te komen. Het ligt dan ook niet voor de hand om een kapitaal uit te geven aan e-books. Gelukkig lees ik met plezier (rechtenvrije) oude boeken die kosteloos worden aangeboden op internet. Tenslotte las en herlas ik als kind, bij gebrek aan bibliotheek in de buurt, de boeken van mijn moeder en haar moeder - sommige daarvan in oude spelling.

Op het gebied van gratis Engelstalige e-books is internet een schatkamer. Inmiddels heb ik al tientallen (meest detective-)verhalen gelezen en er staat een voorraad van nog een paar honderd te wachten op e-reader en pc. Natuurlijk zitten er ook missers tussen, maar die zijn net zo snel weer gewist.

Op deze manier worden oude titels weer nieuw onder de aandacht gebracht, en soms is dat volkomen terecht.
Zo is daar bijvoorbeeld "The Adventures of Elizabeth in Rügen", oorspronkelijk verschenen in 1904. Rügen is een prachtig eiland en een trekpleister voor toeristen. In 1904 was dat ook al zo, ondanks twee wereldoorlogen en de DDR-tijd is er in dat opzicht niet eens veel veranderd.

Elizabeth von Arnim

De schijfster Elizabeth von Arnim heeft Rügen uitvoerig bekeken en op deze reiservaringen is dit boek gebaseerd. De Elizabeth uit het boek had het liefst een voetreis op het eiland gemaakt, maar geen van haar vriendinnen had zin om haar te vergezellen. Uiteindelijk werd het een reis met paard en wagen, koetsier en dienstmeid, want er was natuurlijk geen sprake van dat een dame alleen reisde. Volgens haar eigen zeggen zou dit een reisgids worden, vol nuttige tips, maar onderweg wordt ze al gauw belaagd door onwelkome reisgenoten: een feministisch nichtje, een uitbundige, maar verstrooide professor (tevens de man van het nichtje), een snobistische dame uit Engeland met een grote bewondering voor de professor en haar zoon met linkse opvattingen.

Rake observaties en idyllische natuurbeschrijvingen wisselen elkaar in dit boek af. We krijgen uiteindelijk niet veel reistips (waar we nu ook niet veel meer aan zouden hebben), maar nog wel de raad om een goed hoofdkussen mee te nemen. Dat dit ten koste gaat van de hoeveelheid kleding die in de koffer past is geen probleem, want "in Rügen however simply you dress you are better dressed than the others".

Het 'Damenbad' in Binz

Bij een korte zoektocht naar wat achtergrondinformatie over schrijfster en boek kwam de site Girlebooks.com bovendrijven, dat gratis en bijna-gratis e-books bespreekt en ter download aanbiedt en waar ook een recensie van dit boek te vinden is. Heel veel boeken in allerlei talen staan ook op Manybooks.net, de naam zegt het al. Mobileread is eveneens een aanrader, niet in de laatste plaats vanwege de goede rss-feed die dagelijks een nieuwe voorraad boeken op een presenteerblaadje aanbiedt.

My First E-reader

Op dit moment geniet ik van een Staycation. Dus: tijd voor de tuin, de inmaak, een paar achterstallige klusjes, uitslapen, boeken lezen en wat uitstapjes in de buurt. Ons weekje Engeland ligt nog vers in het geheugen, dus ik heb er geen problemen mee om lekker thuis te blijven.

Vlak voor die vakantie overzee heb ik dan toch een e-reader aangeschaft (zie ook: 'En nu de praktijk') en je zult het altijd zien: nu ik er al eentje heb komt de Aldi met een leuke aanbieding. Dat is het risico met dit soort produkten.

Maar goed, ik heb na veel zoeken en vergelijken (handig hulpje: Ereadernieuws) gekozen voor een PocketBook 301. Nu alweer verouderd geloof ik - ik zie nu alleen nog de 302 te koop staan - maar dat mag de pret niet drukken. Het ging mij om een simpele rechttoe-rechtaan reader, die datgene goed doet wat een e-reader moet doen. Vereisten: een niet al te klein scherm, een goed contrast en letters die behoorlijk vergroot kunnen worden. Verder moeten er natuurlijk heel wat boeken op passen. Een aanraakscherm vond ik niet nodig en dat zou ten koste van de leesbaarheid gaan. Een draadloze verbinding was ook geen vereiste, de boeken zet ik wel via een kabeltje over.

PocketBook is nog niet zo ingeburgerd in Nederland. Ik kreeg hem in een Duitstalige doos en er zat een briefje bij dat de Nederlandstalige versie nog in ontwikkeling is en dat er naar verwachting in juni Nederlandstalige firmware op de site beschikbaar zou komen. Er staat inderdaad een update op de site, daar moet ik mij nog in verdiepen. Op de e-reader zelf is een keuze uit meerdere talen, waaronder Engels, maar geen Nederlands. Daar is wat mij betreft wel mee te leven.

In de loop van de tijd had ik met vooruitziende blik een aantal e-books van internet gehaald, gratis rechtenvrije exemplaren, voornamelijk Engelstalig. Voor het beheer van je e-boeken op de pc is het handig om Adobe Digital Editions te installeren. Dit heb je ook nodig als je e-books koopt. De gratis boeken kun je ook zonder dat programma gewoon via de usb-kabel overzetten op je e-reader.

Deze PocketBook is makkelijk te bedienen, zoals in dit, erg Amerikaanse, verkoopfilmpje wordt voorgedaan:

Na het indrukken van de aan-knop duurt het ongeveer 15 seconden voordat de reader opgestart is, waarbij je meteen terechtkomt op de bladzij waar je was gebleven. Om bladzijden 'om te slaan' gebruik je de grote knop aan de voorkant. Soms gaat die een beetje stug, maar in het algemeen werkt het prima en je kunt met 1 vinger (of pink, als je vieze handen hebt) naar de volgende bladzij. Dat gaat aardig snel. Het schijnt dat lezen op een e-reader langzamer gaat dan lezen van papier. Dat kan kloppen, maar dat hindert niets. Ik lees in het algemeen nogal snel en zo heb ik wat langer plezier van een boek.

Eén van de weinige extra's van deze PocketBook is een ingebouwd woordenboek. Nederlands spreekt dit apparaat dus niet, en het woordenboek dat ik gebruik is Engels-Duits. Dat helpt niet altijd, maar in veel gevallen maakt het toch zo'n beetje duidelijk wat er wordt bedoeld. Die woordenboekfunctie bevalt me wel. Bij het lezen van 'gewone' Engelstalige boeken is het me altijd te veel moeite om een woord dat ik niet begrijp op te zoeken, maar een paar drukken op de knop heb ik er wel voor over. Nu ik na een aantal digitale boeken een echt boek lees, betrap ik mezelf erop dat ik zoek naar het knopje van het woordenboek als ik een woord niet ken...

Leest een papieren boek plezieriger? Het maakt mij niet zoveel uit, het gaat me om de inhoud. Bovendien heeft een e-reader een paar belangrijke voordelen: er passen veel boeken in, je hebt maar 1 vinger nodig om een bladzij om te slaan en je kunt de lettergrootte aanpassen.

Wat voor mij de doorslag geeft: de grote hoeveelheid (gratis) lectuur op internet. Aangezien e-books nauwelijks goedkoper zijn dan papieren boeken en ik dankzij de bibliotheek de beschikking heb duizenden boeken, koop ik niet vaak een boek - in wat voor vorm dan ook. Ik heb onder andere de Lord Peter Wimsey-detectives van Dorothy Sayers gedownload en die vormen plezierig leesvoer. Sommige lijken op de boeken van Agatha Christie, maar met meer humor. Haar boek 'Gaudy Night' speelt in Oxford en heeft wel wat van een Inspector Morse-verhaal. De boeken zijn ooit verfilmd door de BBC, maar voor zover ik na kan gaan zijn de dvd's helaas niet in Nederland verkrijgbaar.

Toegift, speciaal voor de bibliothecarissen (in bezit van e-reader) onder ons:

• Dispatches from a public librarian
• Obnoxious librarian from hades

Wordt vervolgd...

En nu de praktijk

"Je moet hem even uitproberen, want als je vragen krijgt moet je weten hoe hij werkt". Dat klonk me als muziek in de oren en zodoende kwam ik donderdagavond met een e-reader onder de arm uit het werk, met een mooi lang weekend voor de boeg om ermee vertrouwd te raken.


De twee e-readers die de bieb gaat uitlenen aan leners die er graag mee willen kennismaken zijn al wat ouder en waren destijds behoorlijk prijzig. Iliads zijn het en er staan al enkele voorbeeldboeken op.

Voordat het apparaat gebruikt kon worden moest hij minimaal 3 uren aan de stroom. De rest van het weekend kon hij daar ruimschoots mee toe. In de doos zitten behalve de reader twee snoertjes (een voor het stopcontact en eentje voor de verbinding met de computer) en een verkorte handleiding. Altijd handig, want de uitgebreide handleiding zat in de e-reader zelf en die kun je dus pas lezen als je weet hoe je het ding aan moet zetten. Er zijn een paar knoppen, waarvan de werking gauw duidelijk wordt. Het touchscreen kan bediend worden met een pennetje dat handig verstopt zit in de reader en dat je zomaar kwijt zou kunnen raken als je niet oplet.

Het leeswerk dat alvast opgeslagen is in de reader kon mij niet bijzonder boeien. Sherlock Holmes, een verzameling korte intro's van boeken die je moeten aansporen het boek zelf aan te schaffen, een oude NRC - dat soort zaken. Nu zijn e-books tamelijk prijzig en ik ga mijn werkgever niet sponsoren door er een paar aan te schaffen, maar gelukkig zijn er rechtenvrije boeken op internet te vinden die gratis gedownload kunnen worden. Een heel geschikte site daarvoor is Manybooks.net. Hoewel de Engelstalige boeken de overhand hebben vind je er boeken in allerlei talen, en, wat een groot voordeel is, in allerlei bestandsformaten. Dat is geen overbodige luxe, want niet elke e-reader slikt elk formaat e-book. Deze niet al te moderne Iliad-reader kan bijvoorbeeld geen ePub-bestanden aan. Pdf kan wel, maar dat past zich niet aan het schermformaat aan, zodat de lettertjes veel te klein zijn. Je kunt de tekst wel vergroten, maar dan zie je maar een stukje van de bladzij, heel onhandig. Gelukkig lukte het wel met Mobipocket-bestanden.

Er staan nu een aantal extra titels op de e-reader, zoals een paar detectives, een Jane Austen, Jules Verne. Het overzetten van computer naar de Iliad werkt heel simpel met het usb-kabeltje; de reader wordt door Windows probleemloos herkend als externe schijf. De e-reader bevat nu zo'n 16 boeken en die nemen ongeveer 20 MB schijfruimte in beslag. In totaal is er 128 MB beschikbaar. Niet veel, maar als ik snel reken passen daar toch nog zo'n 100 boeken in. Waarschijnlijk meer, want er staan ook andere bestanden op de e-reader, zoals de handleiding.
Dat het scherm plezierig leest hoef ik niet te vermelden, dat is inmiddels algemeen bekend. Dat het laden van een nieuwe bladzijd heel even duurt is ook bekend, maar het stoorde me veel minder dan ik had verwacht.

Hoewel de ontwikkelingen op het gebied van e-readers en e-books me vanaf het begin af aan interesseren had ik tot nu nog niet van nabij kennisgemaakt met het fenomeen. Eén boek, een Engelstalige detective, heb ik dit weekend uitgelezen en ik moet zeggen: het bevalt prima. Van tevoren had ik zo mijn twijfels. De leeservaring is niet minder dan bij een papieren boek wat mij betreft, en je kunt met één hand het apparaatje vasthouden en pagina's 'omslaan'. Tijdens het ontbijt (in m'n eentje hoor, dus ik zat niet ongezellig te wezen) kon hij mooi schuin tegen het müslipak staan en met een duim- of vingerbeweging kon ik naar de volgende bladzij. Boeken blijven vaak niet netjes open liggen.

Dus nu weet ik het zeker: ik wil een e-reader. De bieb leent nog geen e-books uit en dat kan ook nog wel even duren (technische hobbels en rechtenkwesties), maar er is genoeg gratis en goedkoop materiaal te vinden op internet.

(Deze tekst is ook - in aangepast vorm - geplaatst op Suderblog, het weblog van bibliotheken Súd Fryslân)

E-readers: doorbraak of toch nog niet?

Sinds de vorige twee stukjes over e-readers en e-books in dit blog (18-12-08 en 6-9-09) verzamel ik ijverig alle bruikbare informatie en links over dit fenomeen, met het nobele voornemen er een Nuttig en Informatief stukje over te plegen. Dit alles natuurlijk omdat ik het zelf een interessante ontwikkeling vind.

Het afgelopen jaar begon het erop te lijken met het e-lezen, vooral nadat Bol en Sony de handen ineen geslagen hadden. De een leverde de apparaten, de ander de boeken.

Het beste signaal voor de populariteit van de e-book is wel het feit dat de beveiligingscode van de Amazon-boeken voor de Kindle (nu ook buiten Amerika verkrijgbaar) al gekraakt is, zodat ze nu (dit weet ik - uiteraard! - niet uit ervaring) al gemakkelijk gratis te downloaden zijn. Voor de kerstdagen zijn er door Amazon meer e-books dan gewone boeken verkocht.

Wat de echte doorbraak nog tegenhoudt is a) de prijs van de e-readers en b) de prijs van de boeken zelf. Over het gebrek aan aanbod heb ik dan nog niet eens, je kunt tenslotte beginnen te lezen met wat er allemaal al wèl is en dan ben je wel even zoet. Ook hebben we het voor het gemak niet over de verschillende formaten die er bestaan.

Het is een vreemde zaak dat het btw-tarief voor e-boeken niet gelijkgetrokken is met dat van de papieren boeken. Dat was eerst wel de bedoeling en dat zou een stuk schelen in de aanschafprijs. Nu moet je echt wel een drempel over om eerst een apparaat aan te schaffen en vervolgens een bedrag neer te tellen voor boeken die je niet zichtbaar en tastbaar bezit, en die evengoed nauwelijks goedkoper zijn dat de 'echte' versies. Dat neemt niet weg dat ik geen nee zou zeggen tegen zo'n apparaatje, ik heb al aan twee prijsvragen meegedaan waarmee je er eentje kon winnen ;)

De ontwikkelingen worden uitstekend beschreven in het artikel 'Doorbraak van het digitale lezen' in Webwereld.nl, dus ik hoef het niet dunnetjes over te doen.

Maar in het kader van de eindejaarsopruiming wil ik toch even een aantal links en nieuwtjes doorgeven, dan kan ik tenminste weer met een schone lei beginnen in 2010.

Er zijn allerlei ontwikkelingen in e-readerland, zoals een kleurenscherm, een e-reader voor blinden, een oprolbare e-reader en eentje op zonne-energie. Voor wie geen afscheid kan nemen van het omslaan van bladzijden is er de Infinite e-reader (plaatje).

En nu de bieb nog?

In sommige landen, waaronder Duitsland, wordt al druk ge-e-leend. Bij de Bücherhallen Hamburg zijn niet alleen e-books, maar ook kranten, muziek en video zijn digitaal te leen. De boeken zijn soms in ePub formaat beschikbaar, maar soms ook alleen in pdf-formaat, wat me niet zo handig lijkt. Wat wel weer leuk is: je kunt een stukje van het boek bekijken, zodat je op dezelfde manier als in de bieb even kunt bladeren voordat je besluit of je een boek wilt lenen. E-lenen heet in Duitsland Onleihe. Zo staat een e-book in de catalogus:

En nu ik nog?

GertJan heeft inmiddels een e-reader, maar ik wacht nog even de ontwikkelingen af.

Als de e-readers gaan lijken op dit tablet en je er boeken en tijdschriften met kleurenfoto's en zelfs filmpjes mee kunt bekijken, als de e-boeken goedkoper worden en/of ruim verkrijgbaar zijn in de bieb, als je er ook je fotoverzameling in kunt opslaan en hem kunt gebruiken als fotoboek of digitaal lijstje, als je er zelfs een aantal spelletjes op kunt spelen.. Kijk, dan wordt het interessant. Of als ik een e-reader win natuurlijk, dan ben ik ineens minder kritisch.

Tot slot sluit ik me aan bij wat Joost Steins Bischop zegt in het artikel Boekenbal:

"De uitdaging is om van een mens een lezend mens te maken, en dan komen al die boeken vanzelf wel, in welke vorm dan ook. En alle middelen die voorhanden zijn om een mens aan het lezen te krijgen, mogen worden aangegrepen."

Een overdosis links voor de liefhebber:

• Boekenbal van Frankwatching deel 1, deel 2, deel 3
• Informatie over de e-reader op de site van Bol.com
• Een digitaal voorleesboek voor kinderen, met plaatjes en voorgelezen tekst - hopelijk gaat die niet het echte voorlezen vervangen..
  
• Column De vloek van het digitale boek
  
• Opiniestuk Digitaal is niet altijd vooruitgang
  
• Artikel in de New York Times over digitaal lenen
  
• Zelf een e-book publiceren? Dat kan bijvoorbeeld hier
  
• Ook Google gaat e-books verkopen
  
• E-books zijn uitermate geschikt voor lezers van grootletterboeken
  
• Column Zalig zijn de onwetenden door Luuk Koelman
  
• Tros Radar e-readers. Het speciaal door Jean Pierre Rawie geschreven e-reader gedicht downloaden? Klik dan hier (PDF)
  

E-norme lap tekst over e-readers

Ergens in het begin van dit weblog staat een verslagje van een Kennisdagdeel over e-books. We kregen informatie over de uitleen van een Iliad reader in bibliotheek Leeuwarden en over de landelijke ontwikkelingen in het uitlenen van e-books. Sindsdien hou ik het nieuws een beetje bij, maar de laatste weken gaat het te snel. Hoog tijd dus om schoon schip te maken. Binnenkort is dit alles toch weer oud nieuws..

We kunnen er langzamerhand niet meer omheen: de e-readers zijn in opmars. Lange tijd wou het niet echt lukken – de apparaten waren te duur en onhandig, de e-books te schaars èn te duur en bijna niemand zag er echt het nut van in. Apparaten worden tegenwoordig steeds multifunctioneler (kijk naar het mobieltje annex fototoestel annex e-mailontvanger annex klok annex spelletjescomputer), maar met e-readers kan je eigenlijk maar één ding: boeken lezen en misschien een krant.

Met de Kindle van Amazon begon de e-reader in de Verenigde Staten recentelijk aan een opmars. De Kindle is vrij duur en niet in Europa verkrijgbaar. Deze zomer kwam Amazon hiermee negatief in het nieuws door de ‘Kindlegate’affaire: het boek ‘1984’ van George Orwell (of all books..) werd zonder medeweten van de kopers van hun Kindle gewist vanwege een rechtenkwestie.

Sinds Sony en Bol de handen ineen geslagen hebben met respectievelijk redelijk betaalbare e-readers en een grote keuze aan e-books lijkt het in Nederland ineens hard te gaan. Vooral als je veel Engelstalige boeken leest is de keuze gigantisch en die kosten in veel gevallen maar een paar euro per stuk. Sony komt met een reader van € 299,- en een soberder uitvoering van € 199,-.Hóe snel het dit jaar gaat met de e-hype kun je lezen in dit overzichtsartikel.

Nu het ePub bestandsformaat ingeburgerd raakt als standaard voor e-books is er weer een obstakel van de baan. EPub heeft o.a. als voordeel dat de regellengte zich aanpast aan het scherm als de lettergrootte wordt gewijzigd. Lees er over in het dossier-ePub. Sinds kort komen via Google Books steeds meer boeken als gratis download beschikbaar in ePubformaat en wie dat wil kan zelf bestanden omzetten in ePub. Een aantal programmaatjes die dit trucje beheersen staan vermeld in Dossier ePub. Zo kun je gemakkelijk en goedkoop een e-reader vol krijgen.


Ontwikkelingen
Met de Sony readers houdt het natuurlijk niet op. Asus gaat misschien rond de kerst (waarom juist in die tijd…?) een eeee-reader op de markt brengen. En zo zullen we de komende tijd overspoeld worden door nieuwe modelletjes met meer of minder mogelijkheden en daarmee samenhangend prijskaartje. Net als bij andere computergerelateerde spullen zal de e-reader waarschijnlijk steeds goedkoper worden, zodat je spijt krijgt als je hem te snel aanschaft. De readers die momenteel te koop zijn staan bij elkaar op de site ereaders.nl.

Er wordt nog gewerkt aan een een e-reader met kleurenscherm en volgens de berichten is er in Japan al eentje beschikbaar. Duur!! Maar een kleurenscherm zou een aardige toevoeging zijn. Het apparaat kan dan ook dienst doen als digitaal fotoalbum. Bovendien komen geïllustreerde boeken en tijdschriften dan beter uit de verf.

Maar zelfs met kleurenscherm en met de mogelijkheid om aantekeningen te maken, kranten te downloaden en foto’s en muziek af te spelen blijft het een tamelijk eenzijdig apparaatje. Wat gebeurt er met e-readers als de handzame netbookjes uitgerust kunnen worden met e-ink? Daar wordt namelijk al aan gewerkt. Maak een handzaam en superdraagbaar netboekje dat als een boek in de hand gehouden kan worden en je hebt geen aparte reader meer nodig. Bovendien heb je alle faciliteiten als tekstverwerker en internet bij de hand. Tenslotte is de bediening van de e-reader nooit zo handzaam als die van een netbookje.

Nog een derde mogelijkheid: een internettablet met e-bookfunctie. Waarschijnlijk komt eind dit jaar de CrunchPad Tablet op de markt. Dit apparaat is groter en duurder, maar heeft dan ook veel meer mogelijkheden dan alleen boeken lezen.

E-books op je mobieltje? Dat kan ook. Als je snel leest lijkt het scrollen (omslaan?) me een ramp en ook als je zonder leesbril niet veel ziet, maar van dat laatste heeft het merendeel van de mobieltjeslezers (nog) geen last.

Marketingfacts stelt de vraag: "Digitaal lezen met Sony en Bol.com. Wat verwacht u?" Lees vooral de reacties eens door.

In ieder geval komt het omslagpunt naderbij. De prijzen van zowel e-readers als e-books gaan omlaag, en dat is een voorwaarde voor een doorbraak. De belangstelling is er wel, maar de kopers zijn afwachtend.
Waarom zijn de prijzen van e-books eigenlijk zo hoog? Papier, inkt, het hele drukproces blijft achterwege, evenals het vervoer. Zolang je voor een digitaal boek bijna evenveel betaalt als een fysiek boek blijft het digitale exemplaar in het nadeel: het kan makkelijk verloren gaan, je kunt het niet tweedehands verkopen, uitlenen is moeilijk èn het staat niet interessant in je boekenkast.
Het btw-tarief van e-books en luisterboeken wordt binnenkort verlaagd van 19 naar 6 procent. Dat scheelt al een slok op een borrel.


Verdwijnen de ‘echte’ boeken?
Kijken in de toekomst blijft een beetje natte vingerwerk, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de papieren boeken snel verdwijnen. Volgens Frankwatching hoeven we voorlopig nog geen museum voor de laatste boeken in te gaan richten (interessant artikeltje trouwens!). Lees in dit verband ook de column ‘Kroniek van een aangekondigde boekendood’.

Dit is de 7e ronde van de 'strijd van boek vs Kindle'

Lezen is nog steeds populair en boeken ook. Of die boeken nu van papier of elektronisch zijn is eigenlijk van ondergeschikt belang, hoewel de liefhebbers van mooie boeken het daar niet mee eens zullen zijn. Maar onze lezers gaat het om de inhoud, niet de vorm. Een bibliotheekboek is per definitie al een mishandeld exemplaar (opengesneden, opnieuw gebonden, beplakt, bestickerd, gechipt en beduimeld). Een deel van onze doelgroep gaat overstag, daar kun je zeker van zijn. We zullen dus moeten instappen en liefst niet op een tijdstip dat de kaarten al verdeeld zijn en de bieb buiten beeld blijft.

En de bibliotheek dan?

(deze is inmiddels uitverkocht, maar een beetje knutselaar komt met een scherp mesje een heel eind)

Wordt ongetwijfeld vervolgd...

Bekijk de tweede reactie onder dit artikeltje eens.

Sommige bibliotheken lenen al e-books uit, en vaak ook e-readers ter kennismaking, zoals de bibliotheek van Almere.

Het komt er nu vooral op neer dat e-books behandeld worden als traditionele boeken: de bibliotheek moet ze per stuk aanschaffen en ‘uitlenen’. Eigenlijk is dat jammer. Wat zou het mooi zijn als àlle e-books beschikbaar komen voor onze lezers, en dan ook nog onbeperkt. Eén groot landelijk bestand en iedereen met een bibliotheekpas kan daaruit putten. Leengeld wordt per uitlening afgedragen en de klant betaalt een bedragje per boek of koopt het jaarlijks af met een duurder abonnement. Voordeel voor de bibliotheek: de weinig geleende titels nemen geen kast- en budgetruimte in, maar zijn wel direct beschikbaar en de populaire boeken kennen geen wachtlijst.
Zover zal het wel niet komen, er zijn uiteraard tegenstrijdige belangen in het spel.

Zo langzamerhand krijg ik wel zin in zo’n apparaatje. Gewoon, voor erbij. Het kan natuurlijk zo zijn dat een rechtgeaarde bibliothecaris niet gezien wil worden met een e-reader. De oplossing: vermom hem als boek ;)

Ontlezing? Valt best mee

Kluun pakt het goed aan met de marketing van het produkt Kluun. Hij heeft een website met weblog, zit op hyves, twittert, is te horen op de radio en heeft een nightwritershow op poten gezet. En o ja, hij schrijft ook nog columns en boeken. Kluun zit zelfs in mijn netvibesverzameling, zodat ik zo nu en dan zit te gniffelen om een column. Een paar weken geleden stuurde ik er eentje door naar jongste dochter, die een paar meter verderop op haar laptopje zat te werken. Ze vond hem ook wel geinig, maar had hem 's ochtends al op de radio gehoord.

Dochter op haar beurt stuurde hem door naar een vriendin. Voor die vriendin was dat aanleiding voor de verjaardag van haar vriendje een boek van Kluun te kopen. Vervolgens vroeg dochter of ik Klunen voor haar wou meenemen uit de bieb. Dat doe je dan natuurlijk.

Nu moest ik vanmorgen naar de kapper voor k&k (knippen & kleuren), dus ik was daar wel even zoet. Kluun mocht mee. Er stond trouwens een verhaaltje in Klunen waar een kapster in voorkwam, die werd gedumpt door een vriendje. De kapster die naast mij aan het werk was praatte met haar klant over boeken. De klant was iets waargebeurds aan het lezen en daarna viel ergens de naam Saskia Noort.

Kortom, het zit wel goed met dat lezen. En volgens mij wordt dat alleen maar beter als straks de e-readers een grote vlucht gaan maken. Mochten ze straks betaalbaarder worden (maar dat hoeft misschien niet eens) en nog meer mogelijkheden krijgen (volgens mij kun je op sommige al muziek luisteren en foto's bekijken, en het lijkt me slim als er ook een voorleesfunctie op komt), dan wordt het weer helemaal cool om boeken te lezen. Vooral als er slimmerikken komen die kans zien boeken illegaal te kopiëren en ter download aan te bieden, want dan gaat het net als bij muziek: wat belangrijk genoeg is om in het illegale circuit opgenomen te worden is de moeite waard..

Maar of we er als bibliotheek nog aan te pas komen? Niet als we door allerlei rechtenkwesties de e-boeken net als tastbare exemplaren per stuk moeten aanschaffen en uitlenen, zodat de klanten moeten wachten of reserveren als dat ene exemplaar al door iemand 'geleend' is. Ik hoop toch echt dat men landelijk tot het heldere inzicht komt dat bibliotheken beter gewoon leenrecht kunnen betalen over elke 'uitlening'. Dan wordt het mogelijk om een enorme collectie (gewoon alles wat er verschijnt - geen collectioneurs meer nodig..) aan te bieden en elk boek desnoods 20x tegelijk uit te lenen. Nooit meer wachten op de nieuwe Saskia Noort!

Maar nu ga ik eerst een paar daagjes op vakantie. Zonder e-reader.

Weer een plaatje van Wytse Noordhof

Kennisdagdeel e-books en e-readers

Op 18 december kwamen zo'n 30 Friese collega's bijeen om hun licht op te steken over e-books en er-eaders. Er loopt een proef met het uitlenen van e-books en binnekort komt er een aanbod van de NBD. Wat wij allemaal een beetje onlogisch vonden: als een boek eenmaal 'uitgeleend' is, dan is het niet beschikbaar voor een ander. Tenzij je meerdere licensies aanschaft, net als bij 'gewone' boeken dus. Terwijl het leuke van een digitaal boek nu juist zou zijn, dat je het zo vaak als nodig is kunt uitlenen aan je klanten. Dus uit de zaal kwam de suggestie: betaal als bibliotheek achteraf gewoon per uitlening. Kijk, dan voegt deze service wezenlijk iets toe en dan kan je aanbod ook breder worden. Er spelen uiteraard weer allerlei tegenstrijdige belangen mee...

En dan de e-readers. De Iliad hebben we hier in de bieb al kunnen proberen en in Leeuwarden en een aantal andere bibliotheken worden ze bij wijze van proef uitgeleend inclusief een aantal boeken. De belangstelling is groot. De doelgroep: liefhebbers van nieuwe technieken.De spreker van Selexyz, die nota bene eReaders verkoopt en er een aantal maanden eentje naar tevredenheid heeft gebruikt, ziet de toekomst voor de Readers tamelijk somber in. Met zo'n apparaat kun je maar één ding: lezen. Op sommige kun je met een internetverbinding je krant (de NRC) elke dag binnenhalen. Het grote voordeel van zo'n eReader is het plezierige scherm. Er zijn best doelgroepen voor (scholieren, vakantiegangers, treinreizigers), maar waarschijnlijk komen er ooit apparaten waar je van alles mee kunt doen èn boeken lezen. Overigens verwacht men niet dat e-books de gewone boeken gaan vervangen, de man van Selexyz is inmiddels weer overgestapt op 'echte' boeken...

Ons werd ook een e-reader van Sony getoond die binnenkort op de markt komt. Daar werden we allemaal hebberig van. Formaat klein pocketboekje, leuk leren omslagje à la boek èn een stuk goedkoper dan de andere readers. De krant kun je er niet op lezen, maar dat vind ik persoonlijk geen bezwaar.

Laatste nieuws: er is binnenkort een e-reader beschikbaar voor maar ongeveer € 160: de eSlick (vreselijke naam) van Foxit.